Dit is de Slangentoren in de Staatsliedenbuurt in Almere Stad. Een vuurrode constructie, ontworpen door kunstenaar Lon Pennock en architect Tjitte Tigchelaar, bedoeld voor het drogen van brandslangen én als oefenruimte. Op dit moment wordt onderzocht of de Slangentoren kan worden aangewezen als gemeentelijk monument, en staat er een presentatie over de Slangentoren in het stadsarchief. Daarom kozen we dit beeld van Anja de Graaff uit de collectie van Stadsarchief Almere als foto van de maand.

Voorgeschiedenis

Lang voordat Almere haar huidige vorm kreeg, werd er al nagedacht over essentiële voorzieningen. Niet alleen woonwijken en infrastructuur, maar ook over veiligheid. In 1983 werd aan de Markerkant in Almere Stad de eerste volwaardige brandweerkazerne gebouwd. Met als opvallend middelpunt: de Slangentoren; een kunstwerk, een oriëntatiepunt en voor veel brandweerlieden zelfs een tweede thuis.

Zeker in de beginjaren van Almere viel de Slangentoren met zijn vuurrode kleur, industriële vorm en hoogte enorm op. De toren werd een herkenningspunt voor bewoners en bezoekers. De toren bood richting en houvast in een stad die zich nog aan het vormen was. Vanaf station Almere Centrum was hij goed zichtbaar, net als vanuit omliggende wijken en de toen nog kale stadsranden.

De toren werd bewust ontworpen met deze oriëntatiefunctie in gedachten. Kunstenaar Lon Pennock en architect Tjitte Tigchelaar creëerden een krachtig verticaal element in een verder horizontaal stadsbeeld. Daarmee kreeg de toren een symbolische waarde: een visuele belofte van aanwezigheid, paraatheid en continuïteit – precies de waarden waar de brandweer voor staat.

Mini-expositie en onderzoek

De Slangentoren staat centraal staat in de nieuwe mini-expositie De Slangentoren en de Almeerse brandweer – Kunst, functie, kameraadschap en herinnering in het Stadsarchief Almere. De expositie laat zien hoe deze toren niet alleen een functioneel bouwwerk is, maar ook een symbool van verbondenheid, vakmanschap en artistieke visie. Te zien zijn unieke objecten, archiefstukken, (historische) foto’s en persoonlijke verhalen van brandweerlieden die jarenlang werkten in de kazerne aan de Markerkant. De expositie is onderdeel van een participatieproject van de gemeente Almere in samenwerking met Stichting DKOR. De mini-expo is gemaakt in het kader van deelname aan een landelijke FARO-pilot van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) waarin meerstemmigheid, samenspraak en een integrale erfgoedbenadering centraal staan.

Op dit moment onderzoekt de afdeling Archeologie & Monumenten of de Slangentoren kan worden aangewezen als gemeentelijk monument. De toren staat al aangemerkt als icoon op de cultuurhistorische waardenkaart van Almere. Nu wordt, samen met inwoners, bekeken of de toren ook formeel erfgoedstatus moet krijgen. Je kunt hierover je mening geven via een korte vragenlijst in de expositie of online.

Wat betekent de Slangentoren voor jou?

De Slangentoren van kunstenaar Lon Pennock en architect Tjitte Tigchelaar  is een vertrouwd baken in het stadsbeeld – een bijzonder voorbeeld van Post 65 erfgoed waarin kunst en functie samensmelten. Misschien heb jij er ooit geoefend, gewerkt, in de buurt gewoond of ben je er vaak langsgefietst? Wat betekent deze plek voor jou of heb je een herinnering die je wilt delen? Laat het weten via de online enquête op: www.almere.nl/slangentoren of deel je verhaal in de tentoonstelling. De enquête is in te vullen tot en met 16 juni 2025.

De mini-expositie is t/m 15 juli 2025 gratis te zien in Stadsarchief Almere op dinsdag, woensdag en donderdag van 12.00 - 16.00 uur en op afspraak

Bekijk het archief (pdf) over: Beeldende kunst in openbare ruimte, opdracht voor Kunstobject slangentoren Brandweer Almere aan Lon Pennock (CGA-2.18184, 1983-1984)

.