Start woningbouw Almere - September 2025
Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat de woningbouw in Almere van start ging. Op 30 september 1975 kwam minister Westerterp van Verkeer en Waterstaat naar Almere en gaf een klap op de eerste heipaal voor 414 woningwetwoningen. 300 mensen, waaronder 100 kandidaat-bewoners, waren bij die feestelijke paalslag aan de Schoolwerf aanwezig. Hierboven zien we ze staan op de Foto van de Maand uit de fotocollectie van Stadsarchief Almere.
Waar werd de paal in de Schoolwerf eigenlijk precies geslagen, en verdiend die plek niet een ereplaats? Twee Almeerders gingen op onderzoek uit en hun verslag publiceren we hier:
De geboorte van Almere
door Jak Boumans m.m.v. John van Diepen
De eerste gebouwen
Woningen waren niet de eerste gebouwen op de uitgestrekte vlakte van Almere. Sinds 1964 was er een werkeiland met barakken aan de Oostvaardersdijk. In 1974 werd de graansilo Hagevoort langs de Hogevaart gebouwd. De eerste heipaal voor een telefooncentrale werd geslagen op 3 september 1974. De PTT wilde voorkomen dat er, zoals in Lelystad, noodvoorzieningen nodig zouden zijn. De centrale kreeg een begincapaciteit van 1500 telefoonnummers, genoeg voor de eerste bewoners van Almere-Haven.
Paalslag uitgesteld
Een jaar later, in de zomer van 1975, stond het echte feest voor de eerste paalslag voor woningen in Almere-Haven op de agenda. Maar op 20 augustus bleef het stil. Minister Westerterp van Verkeer en Waterstaat en minister Gruijters van Volkshuisvesting bleven in Den Haag, terwijl de aannemer VANEG met ambtenaren onderhandelde over lagere aanbestedingsprijzen en over het gebruik van zachthout in plaats van hardhout. En de polder bleef nog even leeg.
Feest
Op 30 september 1975 werd het feest eindelijk werkelijkheid. Bij de feestelijke paalslag nodigde de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders 300 mensen uit. Hiervan waren 100 kandidaat-bewoners, geselecteerd op beroepen, gezinssamenstelling en leeftijden. Zij vormden een afspiegeling van de toekomstige stadbewoners: gezinnen, ouderen, alleenstaanden. Onder de belangstelling van 300 mensen gaf minister Westerterp een klap op de eerste heipaal voor 414 woningwetwoningen. Vuurwerk begeleidde de klappen van het heiblok.
Eerste sleutel voor Schoolwerf
De bouw van die eerste serie woningen nam ruim een jaar in beslag. De eerste honderd nieuwe Almeerders, bewoners van 24 huizen, kregen op 30 november 1976 in café-restaurant De Roef de sleutel van hun huis. Het gezin van Henk en Lia De Clerk en twee dochters kreeg uit handen van minister Westerterp als eerste de sleutels van hun huis op de Schoolwerf 21.
Waar is die paal?
Er waren al langer geruchten dat die eerste paal uiteindelijk helemaal niet voor een woning gebruikt is. Deze zou onder de grond in een steeg in de Schoolwerf staan. Lange tijd was die beroemde locatie namelijk te zien aan een hobbel in de bestrating. Tijdens rondleidingen werd de plek wel eens gekscherend aangewezen als ‘het hoogste punt van Almere’.
Almeerder John van Diepen wilde het exact weten en kwam naar Stadsarchief Almere. Daar heeft hij onderzoek verricht naar bouwtekeningen en bouwstaten naar de preciese locatie van de eerste paal. Hij concludeert dat de officiële eerste paal inderdaad niet is geslagen onder de eerst opgeleverde woning aan de Schoolwerf 21 maar in de steeg tussen Schoolwerf 24 en 17 (zie blauwe pijl op de tekening).
‘Hoogste punt van Almere’
In 2021 zijn herbestratingswerkzaamheden uitgevoerd, waardoor de positie van deze eerste paal nu niet meer zichtbaar is. Wie de juistheid van dit verhaal wil controleren dient dus te wachten op verdere bodemdaling, of de schop ter hand te nemen. En is dit niet een mooie gelegenheid daar een herinneringstegel te plaatsen? In ieder geval kunnen toeristen, bewoners en/of architectuurliefhebbers zich te allen tijde op deze roemruchte hoogste plek van Almere laten fotograferen met Groeten uit Almere!
Tekst
Dit is een bewerking van een artikel van Jak Boumans op basis van onderzoek van John van Diepen. Een ingekorte versie van het artikel publiceert Jak Boumans ook in Almere Deze Week.
Dit is de foto van de maand, een serie waarin Stadsarchief Almere het heden met het verleden verbindt en je meeneemt door de geschiedenis van Almere.
