In 1976 kregen alle eerste bewoners van Almere een tegel van Workums aardewerk kado. "Almere Haven 1976" is er op geschilderd. We zien een klassiek dorpje aan het water, met huisjes en een kerk, een dijkje met water aan de rechterkant, wat vliegende vogels en een zeilboot in de verte. Al valt over smaak niet te twisten het valt op zijn minst op dat het een traditionele, misschien zelfs een beetje retro-tegel is, zeker met de blik van nu. Welk stadje is dit dan? En waarom een tegel? En waarom niet een wat modernere stad?

Bij het Stadsarchief Almere vroegen we ons al langer af wat het verhaal is achter dit kado aan de eerste inwoners, hoogwaardigheidsbekleders en ondernemers. Voor de tentoonstelling Vormgevers van Almere #2 gingen we op zoek. 250 stuks zijn er gemaakt. In Friesland. Voor 15 gulden per stuk. Vóor de tegel had men een wijnkelk en nog andere relatiegeschenken overwogen. En die waren te duur. Of niet passend bij de gelegenheid. Dat lezen we terug in het archief van de eerste sleuteloverdracht in de collectie van het Stadsarchief. De afgelopen maanden was dit dossier in de tentoonstelling te zien naast het video-portret van oud-voorlichtster Hanni van Maarschalkerwaart-Holtkamp.

Uiteindelijk is het Hanni die ons meer kon vertellen. Zij herinnert zich dat in de herfst van 1976 binnen de RIJP in een brainstorm-sessie over het kado werd nagedacht. Na veel wikken-en-wegen besloot het gezelschap dat het een tegeltje met een beeld van een zuiderzeestad moest zijn, om zo link met het water en de Zuiderzee te benadrukken. Bij die keuze speelde ook het gevoel van geborgenheid mee, een streven dat ook wel in de stedenbouwkundige opzet (pleintjes, grachtjes, bruggen) en de materiaalkeuze (baksteen, bruine kleuren) bij die eerste fase van Almere in zwang was. Sommigen vonden de tegel toen ook al wat oubollig en niet passen bij een moderne stad maar mede door tijdsdruk ging iedereen akkoord. Wel of geen kerk was ook nog even een twistpunt. Ondanks dat Haven toen nog helemaal geen kerk had leek het iedereen beter mét kerk te doen. 

De tijd begon te dringen en uiteindelijk is Hanni op 16 oktober 1976 samen met haar man Rob van Maaschalkerwaart naar Friesland gereden om met de leverancier in Workum te overleggen. Onderweg maakte Rob vanaf de dijk een dia van een zuiderzeestadje. Uiteindelijk vormde dat beeld de inspiratie voor een schets. Op basis daarvan werden de 250 tegels in Friesland stuk-voor-stuk met de hand geschilderd. Ze waren net op tijd gereed voor de sleuteloverdracht op 30 november 1976. 

En welk stadje was dat dan, zo vraag je je af. Het blijkt Hindeloopen te zijn, door Rob vanaf het zuiden gefotografeerd. Op de dia ligt het water aan de linkerzijde. Dat weten we omdat Hanni de originele dia aan het stadsarchief heeft geschonken. Kennelijk is het originele beeld gespiegeld om te laten lijken alsof we vanaf de Gooimeerdijk richting een symbolisch Almere Haven kijken. 

Op 13 oktober vertelde Michel Langendijk van Stadsarchief Almere het verhaal van de tegel in de radio-uitzending bij Omroep Flevoland. Kijk en luister de uitzending terug.