De tentoonstelling Vormgevers van Almere #2 vormt een vervolg op de gelijknamige tentoonstelling uit 2022. In deze tentoonstelling worden bijzondere en veelal onbekende geschiedenissen van 20 nieuwe vormgevers belicht. Dit keer duiken we aan de hand van unieke archiefstukken, foto’s, objecten en videoportretten in de verhalen van de stad.

Vormgever van Almere is te zien van 22 mei t/m 14 september 2024 in Stadsarchief Almere. Geopend op di, wo en do van 12.00 - 16.00 uur en op afspraak. We zijn ook geopend op zaterdag 14 september tijdens Open Monumentendag. 

In deze video hierboven stellen alle vormgevers van de tentoonstelling Vormgevers van Almere #2 zich kort voor.
Hieronder staan de langere video's van alle Vormgevers Ans van Berkum, Biza Shalmashi, Christian Zalm, Claire Slingerland, Els van Boxtel, Hanni van Maarschalkerwaart-Holtkamp, Ivonne de Nood, Jan de Vletter, Jim van der Wardt, Klaas Nawijn, Mona Alikhah, Nico van Duijn, Patrick Mezas, Siemen Bolhuis, Sietske van Oogen-Visser, Thijs Gerretsen, Tuan Tran, Ym de Roos, Will Bekkering en Valery Mak.

Petra Onderwater schreef over Vormgevers van Almere #2 in Almere Deze Week, Lotte Schmidt publiceerde een artikel over de opening op 1Almere en de samensteller van de tentoonstelling Vormgevers van Almere was te horen bij het radioprogramma van Jonathan Baij bij Easy FM. Luister hier een fragment terug.

Bekijk hier de twintig gefilmde interviews met de Vormgevers van Almere #2 en lees welke archiefstukken over hen in de tentoonstelling zijn opgenomen. 

Christian Zalm drukte als landschapsarchitect bij Projektburo Almere op veel plaatsen in Almere zijn stempel zoals met ontwerpen voor het Cirkelbos en de begraafplaats in Almere Haven.
Originele archiefstukken van zijn ontwerpschetsen en plan voor de begraafplaats uit 1975 zijn te zien, met als opmerkelijk detail een prognose van het aantal sterfgevallen dat in Almere verwacht werd. Want ook hier geldt, plannen is vooruitzien. De door Chrisian Zalm ontworpen begraafplaats  is tegelijk ook een park en een doorgaande fiets- en wandelroute.

Op dit moment wordt onderzocht  of het gebied aangewezen kan worden als gemeentelijk monument. 

Biza Shalmashi is directeur-bestuurder van Kleur in Cultuur. Zij maakt cultuurparticipatie toegankelijk voor kinderen. De workshops motiveren kinderen de eigen identiteit te ontdekken en verruimen hun blik op de wereld.
In de tentoonstelling zijn foto's over het werk van Kleur en Cultuur te zien, onder andere van Anja de Graaff uit de collectie van Stadsarchief Almere, en van Richard Terborg die we van Biza in bruikleen kregen.

Ans van Berkum is kunst- en architectuurhistoricus en oud-directeur CASLA. Zij zet zich in voor Almere als architectuurstad. Ze schreef onder andere de architectuurgids en publiceerde over het boekje Colours of the Sun, over het succesvolle Floriade paviljoen van de Almeerse Wolunie. 

In de tentoonstelling zijn haar publicaties de Architectuurgids, het boek Iconen van Almere en het boekje Colours of the Sun te zien én een presentatie van kunstenaar Bertina Slettenhaar van de Wolunie. Van haar kreeg het stadsarchief allerlei materialen uit het Wolunie paviljoen in bruikleen. Zo zijn diverse glazen potten met Almeeerse wol en natuurlijke verfstoffen zijn te zien, alsmede voorbeelden van natuurlijke grondstoffen voor de diverse verfbaden. Liefhebbers van de Wolunie kunnen een gratis exemplaar van het boekje over het Wolunie paviljoen meenemen (op is op).

Jan de Vletter werkte bij Projektburo Almere en later bij woningbouwvereniging De Groene Stad (nu woningcorporatie de Alliantie). Hij heeft twee boekje gemaakt over de historie van de (sociale) woningbouw in Almere. Bij zijn afscheid mocht hij een kunstwerk laten maken. Het werd Koester Diversiteit van Paul de Reus. Het staat bij de sluis in Almere Haven. In 2005 ontving Jan de Bonifatiusspeld, onder meer voor zijn inzet voor volkshuisvesting en voor Casla.

Claire Slingerland zet zich in voor een inclusief Almere. Ze maakt documentaires en is actief in de LHBTQ beweging. Ze organiseert de Winter Pride en geeft voorlichting op scholen. In de tentoonstelling zijn diverse foto's te zien. 

Hanni van Maarschalkerwaart-Holtkamp was verantwoordelijk voor de in- en externe voorlichting voor het Projektburo Almere. Ze is nog steeds actief betrokken bij het vastleggen van geschiedenis van de jonge stad. In de tentoonstelling zijn van Hanni krantenartikelen, foto's en het originele informatie mapje te zien. Zij reikte dit mapje uit aan de eerste bewoners in 1976.
Verder is een originele tegel uit 1976 te zien die de eerste bewoners als geschenkt van de Rijksdienst IJsselmeerpolder (RIJP) kregen. Op de tegel zien we een traditioneel IJsselmeerstadje. De dia waarop de tegel is gebaseerd is ook in de tentoonstelling te zien. Deze werd gemaakt door haar overleden man Rob van Maarschalkerwaart. 

Van Hanni is verder –een kopie van– het originele dossier van de eerste sleuteloverdracht in 1976 in te kijken. Ga gerust op onderzoek uit in dit archief. 

Jim van der Wardt is circulair ondernemer en initiatiefnemer van Stadsjutters Almere. Van gebruikte materialen maakt hij nieuwe dingen.

Laten we de daad bij het woord voegen! Daarom ontwierp en maakte Jim in opdracht van het stadsarchief dit tentoonstellingsmeubel van restmaterialen. Hij gebruikte overbodige ‘corona dispensers’ van gemeente Almere en resthout van een beurs het meubel. En voor de vitrinekast met ‘De Boshut’ gebruikte hij glazen corona spatschermen van de provincie Flevoland en resthout.
In de tentoonstelling is de eerste maand ook nog de jas van Jim te zien. Hij maakte deze van een oud-bankstel. Later wisselen we voor een andere jas die hij maakte van een vloerkleed. En er hangt ook nog een hergebruikt petje van een oude tour van Lil' Kleine die hij heeft omgetoverd met een stadsjutters embleem. 

Van Ivonne de Nood kozen we drie publicaties: over Oosterwold, het Landschap van Almere, en een heel recente over Almere Centrum. Het zijn voorbeelden hoe de stad door ontwikkelt en je daarbij moet blijven proberen om stad en landschap met elkaar te verbinden.

We tonen hier ook een vierde publicatie; de Almere Principles. Sinds 2008 zijn de Almere Principles een leidraad bij de ontwikkeling van Almere. In land-Goed voor initiatieven (p. 50), het essay (p. 47) en in de Ontwikkelvisie (p. 11) wordt er bijvoorbeeld naar verwezen. Het meest bekende principe is ‘mensen maken de stad’.

Almere Oosterwold : land-Goed voor Initiatieven (2011), collectie Stadarchief Almere (5.2.5-06)
De Almere Principles: voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame toekomst van Almere 2030 (2008), Collectie Stadsarchief Almere (1.1.2-54-A)
Ontwikkelvisie Hart van de Stad (2024), bruikleen van Ivonne de Nood
Landschapstad Almere door Ivonne de Nood, uit Leren van Almere, zes essays over de ontwikkeling van Almere, uitgave de nieuwe bibliotheek (2011), collectie Stadsarchief Almere

Klaas Nawijn werkte bij Projektburo Almere en schreef Almere Hoe het Begon (1988), een boek met achtergronden, herinneringen en feiten uit de eerste ontwikkelingsjaren van Almere. Van dit boek vol anekdotes en observaties zijn helaas maar weinig exemplaren beschikbaar. Inmiddels is dit een collector’s item. Gelukkig is het boek ook digitaal beschikbaar via de website van Stadsarchief Almere.

In de tentoonstelling zijn het boek Almere Hoe het Begon, 176p. uitgave Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP), 1988, collectie Stadsarchief Almere (1.1.2-40) te zien, een citaat uit het boek van Klaas Nawijn waaruit blijkt dat hij de bedenker van de naam Almere Stad is, en een foto van Gert Schutte.

Els van Boxtel is de initiatiefnemer van Stichting Wensjes. De stichting helpt Almeerse huishoudens in urgente nood met voedselhulp. Weet jij waar ‘Wensjes’ eigenlijk voor staat? Op de zuil die we van Els mochten lenen staat dat in detail uitgelegd. En verder zijn in de tentoonsteliing een aantal foto’s van Els te zien tijdens de uitreiking van de Bonifatiusspeld en bij de Walk of Fame, naast opa Joop.

Nico van Duin was de eerste huisarts van Almere. In het videoportret spreekt Nico van Duijn over zijn plan voor de eerstelijnsgezondheidszorg, dat leidde tot het bijzondere Almeerse systeem van huisartsen die werkten in loondienst. Het allereerste concept van dat plan, van 28 januari 1977, vonden we in het archief en is in de tentoonstelling te zien. Verder tonen we ook het voorzittershamertje en een krantenartikel over Nico's rol in de Raad van Advies, een van de vroege uitingen van de democratie in Almere uit 1977.

Mona Alikhah zoekt voortdurend nieuwe perspectieven en ziet kanten van mensen waar anderen aan voorbij gaan. Al jarenlang organiseert Mona bijzondere fotoprojecten. Op Floriade was de indrukwekkende kunstinstallatie ROOTS te zien; tussen de bomen die tijd kregen om te wortelen vertelden Almeerders over hun eigen roots. Met Rotaryclub Almere New Town organiseerde Mona, samen met Ans van Berkum die ook in deze tentoonstelling te zien is, in juni 2024 het 1e Fotofestival Almere met als thema ‘Thuis in Almere’.

Patrick Mezas is beeldhouwer en de eignaar van Café op 2 in de Voetnoot. 

Namens Comité 30 juni/1 juli Flevoland heeft hij het slavernijmonument in Almere ontworpen. Dit monument genaamd “Kofi” is op 30 juni 2023 onthuld in het Mandelapark, waar de jaarlijkse herdenking zal plaatsvinden. Een beeld om iedereen bewust te maken van het Nederlandse slavernijverleden. In de tentoonstelling is een voorstudie te zien, met onder andere symbolen voor de welvaart die Nederland heeft verworven door de slavernij en een tot slaafgemaakte man die over de verschrikkingen heenstapt op weg naar een betere toekomst voor zijn kind.

Ook het monument van de zwemster Enid Brigitta aan het Weerwater komt van Patrick's hand. In oktober 2022 werd ‘Uit het water herrezen’ onthuld. Het is een eerbetoon aan deze zwemster, die als eerste vrouw van kleur een olympische medaille won. Bij de spelen in Montreal in 1976 veroverde zij brons op de 100 en 200 meter vrije slag. Enith woonde tientallen jaren in Almere en gaf hier ook zwemles. Toch is haar topprestatie niet heel bekend en dreigde zij in de vergetelheid te raken. Het standbeeld is een initiatief van podiumkunstenaar Mo Hersi.

Siemen Bolhuis is beeldhouwer. ‘Voortvarend’ is een van de beelden die Siemen Bolhuis maakte in Almere. Het staat aan het Weerwater. Wandel er gerust een keer heen, het is niet ver van het Centrum (en van het stadsarchief). In de tentoonstelling is een replica te zien van brons op een notenhouten sokkel. Siemen maakte ook de Buitengewone Buitenaar, een erepenning die in Almere Buiten wordt uitgereikt aan bewoners die zich inzetten voor het stadsdeel. Ym de Roos en Els van Boxtel, beiden te zien in deze tentoonstelling, kregen er al eens een.
 

Naast zijn werk als planoloog bij Projektburo Almere was Thijs Gerretsen actief als architect. Hij stond samen met Titia Frieling en Frits Huis aan de wieg van de experimentele wijkjes De Fantasie, De Realiteit en De Eenvoud. Ook ontwierp Thijs Gerretsen het collectieve woongebouw De Hoekwierde.

In de tentoonstelling zijn behalve een aantal ontwerpschetsen, originele brieven, foto's en het boek De Fantasie. Dertig jaar (on)gewoon wonen (een uitgave van Stadsarchief Almere uit 2013) ook het kunstproject De Boshut te zien.

De Boshut

In 2023 kreeg Stadsarchief Almere een uniek vier-delig kunstboek geschonken. Het zijn vier doorlopende verhalen, voorzien van tekst, illustraties, tekeningen, notities en knipsels. Het boek ging in de jaren 90 maandenlang als een estafette langs de vier auteurs: Thijs Gerretsen, Titia Frieling, Els Scholtes en Imke van Hellemondt. De Boshut is een vervolgverhaal op de Cultuurkaart die deze auteurs in 1995 publiceerden met als doel ‘de verbeelding laten spreken’ en 'de promotie van Flevoland’.

Alle teksten starten bij een denkbeeldige boshut in de Oostvaardersplassen (vandaar de titel). De makers reageerden associatief op de vorige tekst. Alles was geoorloofd: ‘…plakken, knippen, scheuren – tekeningen maken, brieven schrijven. Er werd een ingewikkeld lijkend maar toch efficiënt schema opgesteld, waardoor ieder van de vier elke week (later elke twee weken) aan een van de verhalen kon doorbreien’, aldus de NRC in 1995. Het ‘ingewikkelde schema’ vonden we terug in het archief van Titia Frieling en is ook in de tentoonstelling te zien.

Tuan Tran is actief in de Van Hanh pagode, een plek voor Vietnamese boeddhisten. De Vietnamese boeddhisten in Nederland wilden een grotere tempel, redelijk centraal gelegen en goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Het werd nieuwbouw aan de Evenaar in Almere Buiten, een straat die ook wel de reli-boulevard wordt genoemd. Bij deze tentoonstelling stelde Tuan voor om een klein altaar in te richten en we kregen een boek over de Van Hanh Pagode.

Valery Mak stimuleert kunstenaars, onder andere met Carte Blanche een programma voor culturele ontwikkeling. In de tentoonstelling tonen we haar in de serie Zuiderzee Strijders die zij samen met Kasper Jongejan en Richard Terborg bedacht. Strijders zijn mensen die proberen iets bijzonders te doen voor dit nieuw stukje land. Ze vechten tegen het systeem en de gevestigde regels en orde om hun stukje Zuiderzee te claimen, te veroveren en te verbeteren voor de toekomst. De Zuiderzee Strijders zijn geportretteerd in de stijl van "oude meesters".

Zuiderzee Strijders (2019), kregen we in bruikleen van Richard Terborg en de 3D geprinte kraag naar een ontwerp van Kasper Jongejan kregen we van hem in bruikleen. Verder is in de tentoonstelling ook een interview met Valery Mak te zien uit het boek Wereldzee in de Polder (2023), door Ronald Nijboer.

Hogeschool AERES is gehuisvest in een schoolgebouw op het voormalige Floriade terrein dat de bijnaam ‘Groene Long’ kreeg. Door het open ontwerp en de integratie van groen in en om het gebouw is het een gezonde en inspirerende leeromgeving voor studenten. Letterlijk de groenste hogeschool van Nederland. De opening vond plaats in september 2021. Wil Bekkering was directeur en onder haar bezielende leiding werd het groen tot in details doorgevoerd. In 2022 heeft de Hogeschool de Circular Awards 2022 in de categorie Public gewonnen.

Bekijk de video van Ym de Roos en zie hoe zij zich met hart en ziel al acht jaar inzet om samen met meer dan 100 andere Almeerders de Binnenhaven op te zetten, een collectief woongebouw in Almere Haven. Een plek om fijn te wonen en te kunnen terugvallen op je mede-bewoners. Afspraken daarover hebben de toekomstige bewoners vastgelegd in een sociaal bestek dat in de tentoonstelling te zien is. 

Bonifatiusspeld

Ym de Roos is ook actief in het netwerk van Bonifatiusspeld-houders en organiseert regelmatig bijeenkomsten. In de tentoonstelling is een échte Bonifatiusspeld te zien, geleend van Ym. De Bonifatiusspeld is de hoogste onderscheiding van Almere. Eens per jaar wordt deze speld, naar een ontwerp van Paul Derrez, uitgereikt aan een bijzondere Almeerder. Ym de Roos kreeg er een in 2010 voor haar inzet voor de stad. Net als bijvoorbeeld Jan de Vletter, Wil Bekkering, Sietske van Oogen en Els van Boxtel die te zien zijn in de tentoonstelling, en nog heel veel andere bijzondere Almeerders. Ken je een van de spelddragers? Hiernaast zie je een overzicht met alle spelddragers teruggaand tot 1976.

Bonifatiusspeldhouders