Almere werd opgezet als een meerkernige stad. Stad was de tweede kern en werd vanaf 1978 ontwikkeld, nadat in 1975 de bouwwerkzaamheden in Haven waren gestart. Kijk eens goed naar eerste foto hierboven. Eerlijk zeggen, herken je dat dit een foto is van Almere Stad?

Deze foto uit 1977 toont, als je weet waar je moet kijken, de contouren van de stad. Helemaal in de verte zie je Amsterdam. De ronde rand is de dijk bij Pampushout. Vooraan, bij de donkere velden links in het midden, met schuinaflopende sloten, is de grens te zien van wat later het Weerwater gaat worden. Helemaal op de voorgrond lijken boeren aan het werk op de plaats waar later de Filmwijk gaat komen. 
Ook te zien; de hoogspanningsleidingen en de snelweg (links) en de grens van het Beatrixpark en in de verte de Hogering in aanleg (rechts). De rondweg en allerlei leidingen die daar onder de grond liggen zijn de enige duidelijke signalen dat er aan een stad wordt gewerkt.

Maar als je doorscrollt naar de tweede foto genomen op exact dezelfde plaats maar dan in 2020 wordt ineens duidelijk hoe het zit en wat er in 45 jaar en 2020 allemaal veranderd is.

Deze foto uit 1983 laat het meerkernige karakter van Almere goed zien. Op de voorgrond Almere Haven, in het midden de eerste wijken van Almere Stad in aanleg, en rechts in de verte Almere Buiten nog geheel in aanleg. Hier is ook goed te zien hoe de verschillende stadsdelen van elkaar zijn gescheiden door groene wiggen bestaande uit bossen en parken. Bij aanvang van de tentoonstelling Almere Boven was er veel landelijke media-aandacht, deze foto werd gebruikt in een artikel van de NOS.

Deze prachtige abstracte foto van de Hogering en de nog te bouwen Muziekwijk, en een foto uit 1996 genomen op exact dezelfde locatie was bij het samenstellen van de tentoonstelling Almere Boven de aanleiding om in de enorme collectie van het Stadsarchief naar nog meer setjes van oude en nieuwe foto's te zoeken. Op deze website kom je nog diverse andere precies op elkaar passende foto's tegen. En verderop deze pagina nog meer foto's van Muziekwijk, Noorderplassen en de andere wijken van Almere Stad.

In de meerkernige filosofie van Almere kreeg ieder stadsdeel zijn eigen karakter. Ten opzicht van het dorpse karakter van de eerste kern Haven (start in 1975) kreeg Stad (vanaf 1979) al een meer grootstedelijke opzet en een stedenbouwkundige opzet waarbij woonwijken in hoeken van 45 graden ten opzichte van elkaar werden geplaatst. Op de eerste foto is daar nog helemaal niets van te zien, daar is de polder nog bijna leeg, maar als je doorscrollt zie je op deze serie foto's (die allemaal vanuit hetzelfde camerastandpunt zijn genomen) de eerste woonwijken zoals Stedenwijk, Kruidenwijk, Waterwijk en Muziekwijk) die in het poldergrid steeds verspringen. Wat niet veranderde: de vrije busbaan en ruimte voor natuur, dat is zeker goed zichtbaar op de laatste foto uit 2020.

Hierboven een tweede serie foto's van Almere Stad, nu gezien vanaf de Filmwijk. Op de eerste foto uit 1977 is de donkere contour linksonder het gebied dat later wéér water zou worden: het Weerwater, het stadsmeer. Op de tweede foto (Delta-Phot, 1991) is het oude centrum van de stad te zien, en op de voorgrond de bouw van de buitenexpositie van de NWR-Bouw- RAI in Filmwijk Noord in aanbouw. Ook de derde is exact vanaf hetzelfe standpunt genomen en laat Almere anno 2020 zien. Vervolgens nog twee foto's van de het stadscentrum gezien de ene (Skypictures 1998) toon het stadscentrum net voor de bouw van het nieuwe stadscentrum, mét het toenmalige Museum De Paviljoens en een foto uit 2006 met ook de Muziekwijk in beeld.

Op de foto hierboven is het 1979,12 juli om precies te zijn. Dit is de dag dat de eerste heipaal van een woning aan de Meppelsingel feestelijk wordt geslagen. Zie je de tijdelijke witte tent voor de gasten van die feestelijke dag? Stedenwijk-Noord is de eerste woonwijk in Stad. Meerestein, het kantoor van de Rijksdienst IJsselmeerpolders, de telefooncentrale, twee bruggen over de Olstgracht en het manifestatieveld zijn klaar. Verder is Stad nog leeg en als je goed kijkt zie je dat het uitbaggeren van het Weerwater nog maar net is begonnen. De vierkante vlakken in het zand  zijn veroorzaakt door de polderdrainage. Rechtsboven in de verte is industrieterrein De Steiger zichtbaar, onderdeel van Haven, de eerste kern van de stad.

Waterwijk is de tweede woonwijk van Almere Stad. Op de oude foto is goed te zien hoe de wijk aan de Leeghwaterplas (ontstaan door zandwinning) in een nog kaal polderlandschap werd gebouwd. Hier geen woonerven en fietsstraten zoals in Haven maar woningen met de auto  voor de deur. Met deze wijk probeerden de stedenbouwkundigen een verbinding te maken tussen de eerste stadskern Haven, via Stedenwijk en het begin van het stadcentrum van Almere Stad, naar het nabijgelegen bedrijventerrein De Vaart in Almere Buiten.

De diagonaal op deze beide foto’s is de Hoge Vaart. Kun je op de foto de graansilo vinden? In deze silo werd de graanoogst van de landbouwgebieden verzameld en met schepen afgevoerd. Door een typefout is deze graanopslag niet Silo Hogevaart maar Silo Hagevoort gaan heten.

Op de recentere foto ligt de Waterwijk en Leeghwaterplas al lang niet meer verloren in de ‘rietsteppe’ van de jaren’80. Aan de overkant van de plas is het Hanny Schaftpark ontwikkeld, het Bos der Onverzettelijken, de Verzetswijk en Parkwijk en links van de Hoge Vaart zijn Tussen de Vaarten en Almere Buiten ontwikkeld. Zie je wat voor de graansilo in de plaats is gekomen?

Een prachtige foto van het Stadscentrum van Almere in wording, gemaakt door de onlangs overleden Almeerse fotograaf Jos Jongerius, naast een recente opname. 

Op de zwart-wit foto in het midden het stadhuis in aanbouw (ontworpen door Cees Dam) en linksonder het NS-station, nog zonder overkapping. Rechtsboven wordt het Weerwater ontgraven. Er is nog nauwelijks een stadscentrum te zien. Let op de details van de foto zoals de stadsbussen, en ‘De Energienaald’ van Jan van Munster op de rotonde. De naald is hier al verplaatst vanaf het Leeuwardenplein, en zal later nog eens verhuizen, naar het Weerwater, om te wijken voor het nieuwe stadsplan van OMA. Rechts zijn de contouren van de Grote Markt te zien, met het eerste gebouw van de latere Rijksbouwmeester Jo Coenen. De vierkante vormen in de ondergrond zijn het originele patroon van de drainage.

In contrast een recente foto (Top-Shot, juli 2018) van Stad met precies hetzelfde zicht op het stadhuis. Het oude stadscentrum is verdwenen en herontwikkeld volgens het masterplan van Rem Koolhaas / OMA.

Als een bijna abstract kunstwerk ligt op de linker foto hierboven, de Hogering, de rondweg van Almere. We toonden deze foto, in zwart-wit, al eerder op deze pagina. De markante lijn is van de leidingenstraat die rond Almere werd neergelegd en die hier, en vele jaren later in bijvoorbeeld Tussen de Vaarten, de soms grillige contouren van de stad verklaart. Op de foto’s zie je de reden voor de slinger in de leidingenstraat; hier moest een verkeersknooppunt komen voor de afslag Muziekdreef, waar ook de veel later bedachte wijk Noorderplassen West op zou aantakken. Verder zijn in de verte de Oostvaardersplassen zichtbaar, wordt het bedrijventerrein de Vaart bouwrijp gemaakt en het eerste deel van de Noorderplassen uitgegraven.

In de tweede foto, uit 1996, zien we het verloop van de aanleg van de wijken en parken van Almere Stad aangelegd zoals rechts van de weg de Muziekwijk, Beatrixpark en Kruidenwijk en links Noorderplassen-Oost. De Muziekwijk op de voorgrond werd ontwikkeld rond een centraal stedelijk park, het Muzenpark. Zie je op de foto dat het park nog ligt te wachten op een halfcirkelvormig gebouw? Dat is er uiteindelijk nooit gekomen, er voor in de plaats kwam een licht gebogen langwerpig  gebouwencomplex. De opvallende ‘knik’ in de weg van de leidingenstraat is nu niet meer zichtbaar in het landschap. Daar bevindt zich nu begraafplaats en crematorium Almere, een joodse begraafplaats en de Islamitische begraafplaats Raza Ul Mawa.

Verder nog een tweede serie foto's genomen vanuit een ander perspectief met de Hogering en Muziekwijk toen het nog bouwrijk gemaakt werd in  contrast een recente foto uit 2020. 

Als laatste van de Muziekwijk nog twee panoramafoto’s uit begin jaren ’80 en 2008,  genomen vanuit Pampushout met de Hoge Ring op de voorgrond. De eerste biedt een blik op de contour van Muziekwijk voor aanvang van de bouw. De bouw van Stedenwijk is net van start gegaan. In het stadscentrum zijn alleen de eerste bouwblokken gereed en het Weerwater is slechts deels uitgegraven.

De tweede foto toont de zee van huizen van tegenwoordig. Een totaalcompositie van het regelmatige verkavelde Muziekwijk-Oost, symmetrisch ten opzichte van het Muzenpark. Deze vorm van stedenbouw, in de stijl van Berlage, komt in latere stadsdelen niet meer terug. Het Weerwater in de verte is een stuk groter geworden.

De zwart-wit foto links van de A6 uit 1979 markeert een belangrijke keuze. Oorspronkelijk wilde Rijkswaterstaat een lange, kaarsrechte snelweg richting Lelystad aanleggen. Het projektburo Almere, de multidisciplinaire groep ambtenaren en ontwerpers die de stad hebben voorbereid en ontwikkeld, wilde de snelweg omleggen om te voorkomen dat de snelweg bijna dwars door de stad zou lopen. Na lang geruzie won het projektburo.

Deze omlegging is zeer bepalend geweest voor Almere. Op de foto is het oude rechte tracé nog zichtbaar, en als je goed kijkt zie je dat het baggeren net is begonnen. De grond links op de foto, met de schuine contouren, wordt uiteindelijk helemaal uitgebaggerd waardoor een stadsmeer kon onstaan (naar een idee van stedenbouwkundige Teun Koolhaas. Dit stadsmeer, het Weerwater (wéér water), is de blauwe kern van de gemeente geworden. Ook op de foto: bedrijventerrein De Steiger (rechts midden), het Vroege Vogelbos en het Eksternest (rechts onder), in die tijd nog een landbouwschuur van de RIJP, de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders.

Op de meer recente foto rechts is de ‘slinger’ (ook wel ‘de badkuip’ genoemd) in de snelweg  goed te zien, alsmede het geheel uitgegraven Weerwater, het bedrijventerrein Gooise Kant, het stadscentrum links en de Filmwijk in de verte. Er zijn ook een paar mooie details te zien; de ‘honey highway’, een ecologische zone zonder bebouwing die pal onder de hoogspanningskabels loopt, met aan het Weerwater het kleine wijkje 'De Fantasie', resultaat van de prijsvraag 'Ongewoon Wonen' uit 1982. Lees meer over dit bijzondere woonproject in de publicatie van het stadsarchief over De Fantasie. Op de foto's is de locatie van de Floriade (aan de rechterkant van het Weerwater) goed te zien.

Zie hieronder een fragment uit een van de Almere Boven video's waarin peetvader Jan Frans de Hartog vertelt over het omleggen van de A6.

Serie vroege foto's van de Filmwijk en de Parkwijk (de oudste foto's dateren van 1990 en 1991) met aan het water het (door Alle Hosper ontworpen) Lumière park en de Veluwdreef nog in aanleg. Links is het vroege stadscentrum te zien, inclusief flats en het gebouw Meerestein dat later moesten wijken voor het nieuwe masterplan van Rem Koolhaas. Waterwijk en Kruidenwijk zijn al gebouwd. Van het nu monumentale Verzetsbos (Bos der Onverzettelijken) is nog geen spoor. Op de tweede foto zijn de landbouwpercelen bouwrijp gemaakt. Het karakteristieke cirkelvormige gedeelte werd ontwikkeld als buitenexpositie van de BouwRAI (die plaatvond in 1992).

De derde foto toont de Filmwijk in 2008. De foto geeft een goed overzicht van de groene onderbreking tussen de Film- en Parkwijk. Met op de voorgrond het Laterna Magicapark en daarboven het Ebenezer Howardparkje. Howard als man achter de tuinstadgedachte (Garden City of To-morrow) verdiende eigenlijk een groter park in het Almere dat zo veel met zijn modellen gemeen heeft. Oorspronkelijk zou een veel groter park zijn naam dragen, maar dat werd op het laatste moment omgedoopt tot Beatrixpark toen de koningin op bezoek kwam.

Net als het Weerwater en Leeghwaterplas ontstonden de Noorderplassen door zandafgravingen. De oudste foto uit 1977, een bijna abstract beeld van Bart Hofmeester, toont de aanleg van de Hogering met rechts daarvan het landbouwgebied dat later Noorderplassen zou worden. Op de twee volgende foto's uit 1992 zien we de woonwijken zoals Noorderplassen-Oost. Let op het wijkje De Realiteit, het architectonisch interessante resultaat van een ontwerpwedstrijd in 1985. Op de vierde foto uit 2006 worden de vijf wooneilanden van Noorderplassen-West aangelegd en krijgen de plassen hun definitieve vorm. Tenslotte twee recente foto's uit 2020 met het zoneiland met zonnepanelen.

Het kasteel van Almere is nooit afgebouwd maar deze luchtfoto (Top-Shot, juli 2019) laat zien hoe dit met zorg zo is gesitueerd dat het vanuit de A6 in de as van de gracht ligt en uitkijkt op het Weerwater.

Serie foto's van het Weerwater, anders dan de foto's die we al eerder zagen, inclusief diverse foto's van het Floriade terrein.